وبینو

حتما بسیاری از شما می‌دانید که تجمع چربی در رگ‌ها احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد؛ اما حالا دانشمندان شواهد اولیه‌ای را مبنی بر بروز مشکلات ریوی در اثر تجمع چربی‌ها کشف کرده‌اند که ممکن است با بیماری آسم در ارتباط باشد. در حال حاضر هم می‌دانیم که افراد چاق بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری آسم قرار دارند؛ اما تاکنون بر این باور بودیم که احتمالا فشار زیادی که بر ریه‌ی افراد چاق وارد می‌شود یا وجود التهاب‌ها در بدن این افراد سبب افزایش احتمال بروز آسم در افراد چاق است. حالا با شواهد به‌دست آمده می‌توان گفت رسوبات چربی هم می‌توانند در بروز این بیماری نقش بازی کنند.

دانشمندان با استفاده از اطلاعات به‌دست‌آمده از یک مطالعه‌ی پیشین، بافت ریوی ۵۲ نفر را که فوت شده بودند، مورد بررسی قرار دادند. از میان این افراد، ۱۵ نفر دارای هیچ‌گونه سابقه‌ای از بیماری آسم نبودند، ۲۱ نفر مبتلا به آسم بودند اما این بیماری عامل مرگشان نبوده و ۱۶ نفر دیگر هم در اثر آسم جانشان را از دست داده بودند.

دانشمندان توانستند به کمک رنگ‌ها، بخش‌های مختلفی از مجاری تنفسی را از یکدیگر متمایز ساخته و سپس به بررسی حدود ۱۴۰۰ نمونه بپردازند.

نتیجه‌ی به‌دست‌آمده از این مطالعه حیرت‌انگیز بود؛ تجمع و رسوب چربی در دیواره‌ی مجاری تنفسی به چشم می‌خورد. علاوه‌بر این، میزان بافت چربی با شاخص توده بدنی (BMI) فرد ارتباط دارد یا به‌عبارتی وزن بیشتر به‌معنای تجمع چربی بیشتر است.

پیتر نوبل، فیزیولوژیست از دانشگاه استرالیا غربی می‌گوید:

ما متوجه شدیم که چربی اضافی در بدن می‌تواند در دیواره‌ی مجاری تنفسی انباشته شده و فضا را اشغال کند که این امر سبب افزایش التهابات در ریه می‌شود.

ما بر این باوریم که انباشت چربی در دیواره‌ی مجاری تنفسی سبب ضخیم‌شدن این بافت‌ها شده و باعث کاهش جریان هوا و تبادل آن می‌شود که این پدیده، دست‌کم تا حدودی قادر به توضیح چگونگی ابتلا به آسم است.

این اولین باری است که رسوبات چربی‌ها در ریه شناسایی می‌شوند؛ البته تجمع چربی در قلب و سایر اندام‌های اطراف آن نظیر کبد پیش از این هم کشف شده بود.

بنابراین، کشف این پدیده عامل دیگری را در بروز آسم مطرح می‌کند که با نظریه‌ی قبلی که مبنی بر ارتباط آسم و چاقی است، همخوانی دارد. به‌نظر می‌رسد که چربی قادر است ساختار مجاری تنفسی را دست‌خوش تغییراتی کند و التهاب را در این بافت‌ها افزایش دهد که همین امر با بروز آسم در ارتباط است.

هنوز سازوکاری که سبب انباشت چربی در ریه‌ها می‌شود، به‌عنوان یک راز باقی است. شاید تحقیقات بعدی این راز را برملا کنند. همچنین باید گفت، بهتر است تعداد افراد مورد آزمایش هم در تحقیقات بعدی افزایش یابند؛ در تحقیق مورد بحث تعداد این افراد ۵۲ نفر بود.

موضوع مهمی که از این‌گونه تحقیقات می‌توان استنباط کرد، این است که ما به درک بیشتر و عمیق‌تری از اثرات چاقی و اضافه وزن نیاز داریم تا بتوانیم با آن مبارزه کنیم و جالب است بدانید، تخمین زده شده که ۱۸ درصد از مردان و ۲۱ درصد از زنان در سراسر دنیا تا سال ۲۰۲۵ به فهرست افراد چاق می‌پیوندند. بنابراین، باید هرچه سریع‌تر در راه کشف اثرات چاقی و روش‌های مبارزه با آن گام برداریم.سؤال دیگری که مطرح می‌شود، این است که آیا با کاهش وزن می‌توان از اثرات ناشی از انباشت چربی جلوگیری به‌عمل آورد؟ چراکه می‌توان به‌کمک ورزش یا رژیم غذایی سالم و درکل با کاهش وزن، میزان چربی را در ریه‌ها کاهش داد.

یکی از مطالعات پیشین، چاقی را با بیماری‌های واگیر مقایسه کرده و گفته که ممکن است اطرافیان افراد چاق رفتارهای ناسالمی را در رابطه با رژیم غذایی از آنان بیاموزند و به چاقی دچار شوند.

مورد دیگری که در تحقیق مورد بحث به آن تأکید فراوانی شده، داشتن و حفظ وزن متناسب است؛ چراکه در این تحقیق مشخص می‌شود، چاقی و اضافه‌وزن تا چه حد می‌تواند عملکرد بدن را مختل کند و هرچه دانش ما در این زمینه بیشتر می‌شود، توانایی برای مبارزه با آن هم بیشتر می‌شود.

تیری تروسترز، رئیس انجمن تنفسی اروپا است؛ وی که در این تحقیق شرکت نکرده بود، گفت:

این کشفی مهم در حوزه‌ی ارتباط چاقی و بیماری‌های تنفسی است؛ زیرا نشان می‌دهد که چاقی چقدر می‌تواند اوضاع سلامتی مبتلایان به آسم را به مخاطره بیاندازد و علایم ناشی از این بیماری را وخیم‌تر کند. این تحقیق فراتر از معاینات بالینی رفته و دیدگاه ما را از این موضوع که افراد چاق فقط هنگام ورزش و تحرک بدنی فشار بیشتری به ریه‌هایشان وارد می‌شود، تغییر داده و نشان داده است که در اثر چاقی، عملا تغییراتی در ساختار بافت مجاری تنفسی صورت می‌گیرد.

تحقیق مذکور در مجله‌ی دستگاه تنفسی اروپا منتشر شده است.

همه‌ دوست داریم بدون کاهش عملکرد کمتر بخوابیم؛ اما پدر و پسری آمریکایی بدون تجربه‌ی تأثیر منفی حاصل از کم‌خوابی، کمتر می‌خوابند و عملکرد آن‌ها در آزمون‌های حافظه به‌اندازه‌ و گاهی حتی بیشتر از افرادی است که بیشتر می‌خوابند. پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا برای درک این توانایی نادر، نخست جهشی ژنتیکی در هر دو فرد پیدا کردند که تصور می‌کردند در این مسئله مؤثر است. سپس، آنان این تغییر ژنتیکی را در موش‌ها ایجاد کردند. موش‌ها نیز به خواب کمتری نیاز داشتند و بهتر به‌خاطر می‌آوردند و عوارض جانبی خاصی نیز در آن‌ها دیده نشد.

اگرچه به این زودی داروی دارای چنین مزایایی دردسترس قرار نخواهد گرفت و شاید هم هرگز تهیه نشود، این ایده بسیار جذاب است قرصی مصرف کنید که کار بدن این پدر و پسر را انجام دهد و بدون بروز عارضه‌ی منفی کمتر بخوابید. پاتریک فولر، استاد علوم اعصاب دانشکده‌ی پزشکی دانشگاه هاروارد می‌گوید:

ایده‌ی تولید محصول ژنی را دریافتم که شاید بتواند از فرد دربرابر اختلالات هم‌زمان مربوط به محدودیت خواب محافظت کند. اگر چنین چیزی وجود داشته باشد، واقعا پیامدهای درمانی بالقوه‌ای خواهد داشت و مسیر دیگری برای بررسی و پاسخ به این پرسش است که «چرا می‌خوابیم؟»؛ پرسشی که یکی از بزرگ‌ترین اسرار علوم اعصاب است.

به‌گفته‌ی جیمی زیتزر، استاد گروه روان‌پزشکی و علوم رفتاری دانشگاه استنفورد، اغلب بده‌بستانی وجود دارد. او می‌گوید حتی اگر چنین دارویی تولید شود، عواقب اجتماعی به‌دنبال خواهد داشت. برخی افراد ممکن است برای اینکه مدت بیشتری کار کنند، مجبور شوند یا زیرفشار قرار گیرند این دارو را مصرف کنند. حتی اگر افراد به خواب زیادی نیاز نداشته باشند، آن‌ها به زمانی برای استراحت نیاز دارند.

یینگ هوی فو، استاد علوم اعصاب دانشگاه کالیفرنیا و نویسنده‌ی ارشد این مقاله می‌گوید هنوز برای چنین خیال‌پردازی‌هایی بسیار زود است. درعوض، او به درک بهتر مکانیسم‌های خواب سالم به‌منظور کمک به پیشگیری از بیماری‌های مختلفی از سرطان گرفته تا آلزایمر علاقه‌مند است. او درباره‌ی این پدر و پسر می‌گوید:

این افراد خواب پربازده‌تری دارند. عملکرد خواب هرچه است، برای ما هشت ساعت طول می‌کشد؛ درحالی‌که این مدت برای آن‌ها شش یا چهار ساعت است. اگر بتوانیم درک کنیم چرا آن‌ها بازدهی بیشتری دارند، می‌توانیم از آن دانش کمک بگیریم تا به افزایش بازده افراد کمک کنیم.

این افراد که در ساحل شرقی آمریکا زندکی می‌کنند، پس از مشاهده‌ی پژوهش قبلی فو به او مراجعه کردند. فو به‌منظور حفظ حریم خصوصی، اطلاعات بیشتری از آن‌ها فاش نکرد؛ به‌جز اینکه آن‌ها به‌جای حالت معمول هفت تا نُه ساعت خواب، پس از چهار تا شش ساعت خواب کاملا سرحال هستند. فو می‌گوید این دو نفر و دیگر افراد دارای این جهش در مقایسه با فردی معمولی، خوش‌بین‌تر و فعال‌تر هستند و عملکرد چندوظیفه‌ای آن‌ها بهتر است. آن‌ها دوست دارند مشغول به کار باشند؛ ازاین‌رو، نمی‌نشینند و زمان را هدر نمی‌دهند.

فو یادآور می‌شود بیشتر افراد اگر به‌اندازه‌ی کمتر از نیاز بدن خود بخوابند، این کمبود روی حافظه و عملکرد و سنجه‌های سلامتی‌شان تأثیر خواهد گذاشت. بسیاری از افراد تصور می‌کنند با چند ساعت خواب بیشتر در آخر هفته می‌توانند کمبود خواب خود را جبران کنند؛ اما درواقع چنین چیزی اتفاق نمی‌افتد. او می‌گوید:

در حالت کمبود خواب، ادراک شما منحرف می‌شود؛ بنابراین، واقعا نمی‌دانید عملکردتان چندان خوب نیست. به همین دلیل، افراد فکر می‌کنند خواب کافی اهمیتی ندارد؛ اما درواقع مهم است. اگر این افراد را آزمایش کنید، مسئله‌ی مذکور آشکار می‌شود.

فو به شوخی به تجربه‌ی دوره‌ی دانشجویی خود اشاره می‌کند و می‌گوید:

بهتر بود به‌جای تمام شب‌هایی که بیدار می‌ماندم، می‌خوابیدم.

این وضعیت درباره‌ی پدر و پسری که به‌ترتیب به ۵/۵ و ۴/۳ ساعت خواب شبانه نیاز دارند، صادق نیست. زیتزر از طرح این آزمایش تعریف می‌کند و می‌گوید شروع‌کردن با انسان‌ و سپس مطالعه روی جوندگان و بازگشت دوباره به انسان، بسیار عالی است. او می‌افزاید موش‌ها مدل‌های ایده‌آلی نیستند؛ زیرا تنظیم خواب آن‌ها متفاوت از تنظیم خواب در انسان‌ها است. بسیاری از افراد فکر می‌کنند موش‌ها خواب کوتاهی دارند؛ ولی در آزمایشگاه معلوم می‌شود که آن‌ها هفت تا نُه ساعت می‌خوابند. انسان‌ها معمولا حتی اگر فرصت خوابیدن در تعطیلات آخر هفته را داشته باشند، زمان مختصری استراحت می‌کنند. اگر شما در هر فرصتی سعی می‌کنید بیشتر بخوابید، این امر به‌طور کلی نشان می‌دهد به خواب بیشتری نیاز دارید. جروم سیگل، استاد روان‌پزشکی دانشگاه کالیفرنیا، این‌ یافته‌ی اصلی گروه فو را قبول دارد که ژن NPSR1 در تنظیم خواب نقش دارد؛ اگرچه به‌عقیده‌ی او، این احتمالا فقط بخش کوچکی از فرایندی بسیار پیچیده‌تر است. او درباره‌ی ارتباط بین خواب و حافظه متقاعد نشده است که پژوهشگران در مطالعه‌ی خود به آن اشاره کرده‌اند. سیگل می‌گوید خواب ممکن است عملکردهای بسیاری داشته باشد؛ اما نشانه‌ای وجود ندارد که نشان دهد نیاز به خواب کمتر موجب تقویت حافظه یا شناخت می‌شود. او می‌گوید:

تثبیت حافظه هنگام خواب و بیداری و حتی زمان بیهوشی اتفاق می‌افتد. این چیزی نیست که تنها حین خواب رخ دهد.

مکانیسم عمل جهش تازه کشف‌شده کاملا مشخص نیست. فو و همکارانش برای بررسی تفاوت پروتئینی که ژن NPSR1 موجود در ژنوم این پدر و پسر می‌سازد، با پروتئینی که ژن طبیعی تولید می‌کند، از کاوشگر مولکولی استفاده کرده‌اند. آن‌ها متوجه شدند این جهش موجب حساس‌تر و فعال‌تر شدن گیرنده می‌شود. به‌گفته‌ی فو، ویژگی‌های این فرایند باید بیشتر مطالعه شود. این پژوهشگران قبلا دو ژن دیگر را کشف کرده‌اند که در خواب نقش دارند. آن‌ها در حال بررسی مکانیسم‌ عمل این ژن‌ها هستند. فو امیدوار است بتواند دیگر ژن‌های درگیر در این فرایند را نیز شناسایی کند.